In 2019 is het 75 jaar geleden dat Zuid-Limburg werd bevrijd. De bevrijding begon op 12 september 1944, toen geallieerde troepen het dorpje Mesch (gemeente Eijsden-Margraten) binnentrokken.

Naar aanleiding van 75 jaar bevrijding heeft Visit Zuid Limburg ons uitgenodigd om deze gebeurtenis zelf te ervaren en dit met jullie te delen. Het is voor ons een bijzondere trip geworden, een mooie ervaring, een die we nog steeds erg indrukkenwekkend vinden.

Wat gaan we doen?

Uit alle activiteiten die speciaal rondom dit jubileum georganiseerd zijn, koos ik, samen met Nelly, de 75 jaar bevrijdingsroute van 63 km tussen Beek, Valkenburg en Margraten. Een mooie landelijke fietsroute die ons langs verschillende bijzondere plaatsen leidt die te maken hebben met de oorlog en de bevrijding. Visit Zuid Limburg heeft ons nog extra tips gegeven voor nog meer beleving op deze route.

Op pad

Op zaterdagochtend vertrekken wij op de fiets vanaf onze camping TopParken – Résidence Valkenburg. De route begint officieel in Margraten, maar wij starten op een punt dicht bij onze camping en we verdelen de route in twee etappes, die we in twee dagen fietsen, omdat 63,1 km fietsen, op 1 dag in het Limburgse heuvellandschap met activiteiten, ietwat veel is voor onze beenspieren.

De route volgt de nummering van het landelijke fietsroutenetwerk dus wij hoeven alleen maar het dichtstbijzijnde punt te vinden om van daaruit de route te volgen. We vertrekken richting Schin op Geul om in Walem op de route te komen. We worden meteen getrakteerd op een prachtig uitzicht.

In het dorpje Schin op Geul staat de prachtige Sint-Mauritius kerk en daar blijkt, dat we al pratend en genietend van de omgeving, te ver waren gereden voor de afslag Walem.

We besluiten niet terug te gaan, maar een nieuwe route naar Walem te kiezen langs Kasteel Schaloen over het prachtige bomenlaantje naar de Geul, echt de moeite waard om eens heen te gaan. Google maps helpt ons een beetje….over de brug naar links en dan rechts aanhouden op de splitsing naar boven, hmm, weet je het zeker?

Het blijkt achteraf een voetpad te zijn, die wel heel steil omhoog gaat. Nog geen 5 km gefiets en nu al buiten adem, dat belooft wat voor de rest van de route.…

Bij Walem volgen we de fietsknooppunt 56 en daarna 62 en maken daar een oversteek naar 63, wat ons op een ander deel van onze route brengt, via kleine dorpjes, mooie uitzichten en langs chateau Sint-Gerlach.

Valkenburg

Eenmaal in Valkenburg aangekomen gaan we naar het Visit Zuid-Limburg Experience center. Gehuisvest in een van de historische gebouwen, maar binnen fris en modern ingericht met een enorme kaart van de omgeving op de muur, streekproducten en vriendelijke medewerkers.

Een leuke aanrader voor jong en oud is de virtual reality film van ongeveer 10 minuten over de historie van Zuid-Limburg. Dit is echt een beleving! Met de bril op kun je tijdens de film 360 graden om je heen kijken, links, rechts omhoog en omlaag.

De geschiedenis wordt in de setting van die tijd getoond en voorzien van een leuke presentatie in bijbehorende klederdrachten. Ook heel leuk is de foto oppertunity, waar je voor een groene wand met diverse attributen een grappige foto kunt maken in een typische Limburgse setting/landschap.

Na de experience is het tijd voor de lunch op een van de vele gezellige terrasjes in Valkenburg.

UNLOCKED – Oorlogsgeheimen

Een bezoek aan de Romeinse Katakomben. Wim en Rard gaan ons een heel speciale privérondleiding geven door deze grotten. De aanleiding is de expo UNLOCKED – Oorlogsgeheimen, die vanaf begin september te bezoeken is in de katakomben.

Tijdens deze expositie zullen in de grotten beelden en projecties te zien zijn en situaities nagebouwd worden zoals het in de oorlog was voor de mensen die daar moesten schuilen.

Voor ons begint de rondleiding buiten met een korte wandeling over de heuvel boven de grotten richting de ‘oude’ ingang om van daaruit de grotten binnen te gaan. Na de eerste 10 meter begint onze gids Wim enthousiast al te vertellen over de oorlog en de rol die Valkenburg daarbij speelde. Wijzend op de betonnen torens legt hij uit dat in 1943 veel oorlogsfabrieken werden gebombardeerd door de geallieerden in het Ruhrgebied.

De Duitsers gingen dus op zoek naar locaties voor nieuwe fabrieken die niet zichtbaar en veilig waren . De mergelgrotten in Limburg waren perfect om een ondergrondse fabriek te bouwen en zo geschiedde.

Dat was het moment waar het voor de bevolking erg gevaarlijk werd en nadat de Duitsers de grotten ontvlucht waren trok de bevolking van Valkenburg de Romeinse Katakomben in om te schuilen. Zeventienhonderd mensen wachtten hier de komst van de Amerikanen af. Buiten denderde het artillerievuur over Valkenburg, dat grotendeels in puin werd geschoten. De belegering duurde vier dagen. De meeste mensen zaten toen al een week of langer in de groeve.

Binnen in de grotten laat Wim ons zien hoe de Duitsers de grotten hebben voorzien van een coating tegen het vocht en stof om de machines te beschermen. Ze hebben ontluchtingstorens gebouwd en alles beveiligd en ze waren al, of bijna, operationeel toen op 12 september 1944 de geallieerde troepen het dorpje Mesch (gemeente Eijsden-Margraten) binnentrokken en al snel Valkenburg naderden.

Het is heel interessant om deze verhalen te horen en om daar straks ook nog de foto’s en video’s in de grotten bij te gaan zien om het zelf te beleven. UNLOCKED is vanaf 13 september te bewonderen!

Na onze Liberty tour nemen Wim en Rard ons nog mee verder de Katakomben in. De katakomben zijn exacte kopieën uit het oude Rome. Prachtige schilderingen zijn hier te bewonderen en onze gidsen weten, ook hier, veel over te vertellen, dus ook zonder de tentoonstelling UNLOCKED zijn de Romeinse Katakomben een echte aanrader.

Het regent!

Na bijna twee uur in de koude grot, waar we met volle zon naar binnen gingen, komen we weer naar buiten in een stevige regenbui. Goed moment om aan de overkant even een terrasje te pakken onder een grote parasol en de bui te laten overwaaien, voordat we weer op de fiets naar de volgende bestemming gaan.

Margraten

We pakken de route weer op en fietsen richting Margraten. Margraten is hoger gelegen dan Valkenburg dus dat wordt voor ons even stevig trappen door het heuvellandschap. Maar we doen het graag en zijn niet bang voor een beetje extra inspanning.

In Margraten bezoeken we de Amerikaanse begraafplaats en het monument ter nagedachtenis aan de overleden soldaten van de Verenigde Staten ten tijde van de strijd in Zuid-Limburg, het Ardennenoffensief en het Roergebied. Hier liggen meer dan 8000 overleden soldaten op 26 hectare.

Het monument met de grote vijver bij de entree is mooi en indrukwekkend. Als je voorbij het monument loopt kijk je uit over een ongelofelijk groot oppervlak met duizenden witte kruizen. Daar worden we toch wel een beetje stil van. Een confrontatie met de werkelijkheid, we weten het, we kennen de verhalen maar hier wordt het ineens echt lijkt het wel, zichtbaar.

We nemen de tijd om het te laten bezinken voordat we weer verder gaan.

Next destination- De Fluweelengrot

Om onze volgende afspraak te halen moeten we ons ineens erg haasten en fietsen we heel hard terug naar Valkenburg. We moeten namelijk om 16:30 bij de Fluweelengrot zijn waar Guus op ons staat te wachten

Vanaf ongeveer het jaar 1050 zijn de grotten onstaan door de mergelwinning, voornamelijk voor de bouw van het kasteel van Valkenburg. Dat moet enorm zwaar werk zijn geweest om die vaak zeer grote stenen uit te houwen en uit de grotten te verplaatsen.

Guus is een 4^e generatie gids in de Fluweelengrot en de Kasteelruïne, zijn overgrootvader was hier al gids eind 19^e eeuw en hij neemt alle tijd om ons te vertellen over de historie van De Fluweelengrot, een 5 km lang gangenstelsels onder het Limburgse stadje Valkenburg.

Hoe deden de Blokbrekers dat?

Guus legt ons haarfijn uit hoe de blokbrekers zoals ze genoemd werden, te werk gingen. Je ziet op de muren en plafonds de zaagtanden en beitelsteken zitten en het loopt trapsgewijs af van boven naar beneden, fascinerend om te horen hoe ze dat deden en hoe dit gangenstelsel dus is ontstaan.

In de 20^e eeuw hebben ze de grotten ‘opgeleukt’ met vele mooie tekeningen gemaakt met carbon en enkele sculpturen. Een groot deel hiervan is gemaakt door Adriaan den Hartich, een echte artiest die jaren in de grot verbleef om prachtige wandtekeningen te maken, er zitten ware kunstwerken bij.

Fluweelengrot en Kasteelruïne in oorlogstijd

In de WO2 is deze grot gebruikt door de bevolking om te schuilen tijdens de bombardementen. Zo’n 300 man zocht hier beschutting en de Amerikanen hebben de Fluweelengrot ook gebruikt als veldhospitaal en rustpunt voor hun soldaten. Veel handtekeningen en een aantal silhouetten van soldaten zijn als stille getuigen achtergebleven op de muren.

Na ruim een uur ondergronds te zijn geweest gaat onze tour verder in de ruïnes van het kasteel. Deze had natuurlijk ook een belangrijke rol tijdens de bevrijding van Limburg.

Het uitzicht namelijk is niet alleen prachtig vanaf de kasteelmuren, de Amerikanen konden van daaruit ook goed zien wat er aan de overkant van de Geul gebeurde.

Tijdens de hevige gevechten in Valkenburg heeft een van de Amerikaanse artilleriekanonen naast de ingang van de Fluweelengrot gestaan om van daaruit, over het kasteel heen, naar de andere kant van de rivier de Geul te kunnen schieten op de Duitsers.

Hierbij werd ook met regelmaat het kasteel zelf geraakt. Het kasteel, wat toen al een ruïne was, kwam niet ongehavend uit de strijd.

Het is mooi geweest voor vandaag

Wij genieten hier in het zachte avondlicht nog even van het mooie uitzicht over de stad en de heuvels, waar voor ons geen spoor van de oorlog meer te zien is. De valkenburgers zelf zien dat misschien heel anders, zij kennen de verhalen, misschien wel uit overleveringen van familieleden of kennissen, en daarom is ook zo geweldig om de verhalen van de gidsen te horen, alsof ze er zelf bij waren.

Voor ons is het nu tijd om alle informatie te laten bezinken en we gaan genieten op een van de terrasjes daar benen aan de voet van de ruïne.

Dag 2- Wat gebeurt daar in Sibbe?

Gisteren tijdens het fietsen door verschillende dorpjes zagen wij overal aanplakbiljetten van een markt in Sibbe en rondom het dorp stonden overal verwijzingen naar P1, P2……tot P6. Dat wekte natuurlijk onze interesse en nieuwsgierig als wij zijn willen wij toch weten wat er in Sibbe gaat gebeuren waar zoveel parkeerplaats voor nodig is.

Dus vanmorgen vroeg op, kampeerspullen inpakken en op naar Sibbe waar wij op een gezellige dorpsrommelmarkt uitkomen waar alle inwoners aan mee doen en de plaatselijke verenigingen door entree te heffen hun clubkas aanvullen. Heel leuk georganiseerd en na een rondje langs de stalletjes en wat aankopen gaan we weer op de fiets om onze route te vervolgen

Nog 25 km te gaan – Eyewitness Museum

Op dag 2 fietsen we de bovenste helft van de route. Dit gedeelte neemt ons mee langs de prachtige landschappen waar Zuid-Limburg om bekend staat. De benen voelen nog goed ook al merken we wel dat we gisteren enkele stevige hellingen hebben gefietst. Wij hebben de route zelf nog iets verlengt door via Schinnen, Puth en Geleen te rijden.

Uiteindelijk leid de route ons naar Beek naar het oorlogsmuseum Eyewitness. Buiten op het terrein staat oorlogstuig opgesteld met informatieborden, binnen treffen we een heel bijzondere tentoonstelling. Na wat uitleg over de tour beginnen we met een korte film van ongeveer 10 minuten die in beelden het verloop van WO2 vertelt. Mooi samengevat wordt je meegenomen door de (diepte?)hoogtepunten.

Na de film gaan we de tentoonstelling bekijken en beginnen met de indrukwekkende grote verzameling uniformen en attributen van o.a. Duitse soldaten.

Heel bijzonder hier is dat er niet zomaar uniformen tentoongesteld worden maar ook vermeld wordt van wie ze waren, waar ze gebruikt zijn of hoe ze eraan gekomen zijn. Hierdoor krijgt het een persoonlijk tintje. Alle volgende ruimtes in het museum laten ons nagebouwde oorlogssituaties zien.

Een fictieve soldaat leid ons met zijn eigen verhaal door de tentoonstelling van kamer naar kamer waar we zo, aan de hand van borden en een digitale App op je telefoon de verhalen van de oorlog beleven.

Tegen de tijd dat we boven zijn en alle kamers hebben bezocht, veel hebben gelezen, zijn we wederom geraakt door wat mensen elkaar in oorlogstijd aan kunnen doen.

Na deze indrukwekkende tentoonstelling stappen wij weer op de fiets om volop te genieten van het Limburgse landschap en genieten we dubbel van onze vrijheid.

Een echte beleving

Wij hebben enorm genoten van deze fietstocht en veel meer gezien en gehoord dan we hier met jullie kunnen delen. Ga het zelf beleven, er is zo veel georganiseerd in en rondom Valkenburg dat je er dagen mee kunt doorbrengen en tegelijkertijd kunt genieten van de prachtige Zuid-Limburgse landschappen.

Hieronder vindt je een paar links die verwijzen naar deze route en naar andere activiteiten in Zuid-Limburg.